SÖZLÜ TARİH KAYNAKLARINDA KELKİT’İN ERMENİ MEZALİMİ

Kelkit, Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya göç ettikleri ilk yerleşim yerlerindendir. Kelkit’in verimli topraklarında Türkler ve Ermeniler birlikte yaşamışlar.

          Kelkit, Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya göç ettikleri ilk yerleşim yerlerindendir. Kelkit’in verimli topraklarında Türkler ve Ermeniler birlikte yaşamışlar. 1869 Trabzon Vilayet Salnamesine göre Gümüşhane’de 24 bin Türk’e karşı 3 bin Ermeni yaşamaktadır. Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi, Türk askerlerinin savaşa katılması, kıtlık sebebiyle Türk nüfusu azalmıştır. Kelkit’te sözlü tarih verilerine göre yapılan derleme çalışmalarında Kelkit’in yaşlıları kapı komşularının Ermeni olduklarını, savaştan önce çok iyi geçindiklerini Rus işgalleriyle Türklere karşı katliamların başladığı aktarmışlardır. Ömürleri insanlardan daha uzun olan yapılar da Ermeni zulmünün şahididir. Kelkit’te Büyük Cami şekilsel olarak küçük iken Küçük Cami de şekilsel olarak büyüktür. Tarihsel verilere göre Ermeniler Kelkit’te Küçük Cami’ye Türk ahaliyi kapatıp camiyi ateşe vermişler.  Kelkit’in erkekleri savaşta iken Kelkit’teki askerlik muafı halk açlıkla boğuşmaktaydı. Rusların desteğini alan Ermeniler katliamlara başlamıştır. Katliamdan kaçan kadınlar çocuklarıyla dağlara sığınmış, bir kısmı ise Tokat, Yozgat gibi illere yerleşmiştir. Kurtuluş savaşı yıllarını torunlarına anlatan Hafize Aydemir, Ermeni çetelerinin onlar kaçarken önlerini kesip altınları zorla aldıklarını anlatmıştır. Kelkit deresinin Türk şehitlerine mezar olmasının acısı günümüzde günlük söylemlere yansımıştır. Kelkitliler birbirlerine hakaret ederken “Ermeni tohumu” ifadesini kullanmaları, geçmişten gelen Türk katliamının izleridir.  Tarihin canlı kanıtları Kelkitli yaşlıların: “Kapı komşularımızdı, iyi insanlardı.” demeleri, benzer şekilde Ermenilerin göç yasasıyla çocukları yola dayanamaz çekincesiyle Kelkitli Türklere emanet etmeleri, süreç içerisinde Kelkitlilerin iyi niyetinin göstergesidir.